Cách sử dụng ChatGPT trong việc học (Phần 1): Prompt Engineering 101

Trong thời đại công nghệ 4.0, trí tuệ nhân tạo (AI) đã thay đổi cách chúng ta làm việc, giải trí, và học tập. Với khả năng tự động hóa, xử lý thông tin nhanh chóng và hiệu quả, AI đang trở thành một công cụ hữu ích để cải thiện quá trình học tập. Trong bối cảnh này, việc sử dụng AI trong giáo dục không chỉ giúp nâng cao chất lượng giảng dạy mà còn mở ra một thế giới mới của học tập cá nhân hóa và tiên tiến. Hãy cùng khám phá thế giới học tập sử dụng trí tuệ nhân tạo trong bài viết này!

Để chúng mình dừng bạn tại đây…

Đoạn giới thiệu bạn vừa đọc được viết hoàn toàn bởi ChatGPT 🤯

Thật khó tin nhỉ? ChatGPT đã dần dần trở thành một phần của quá trình học tập và cuộc sống của rất nhiều người trong chúng ta. Với khả năng trả lời bất cứ câu hỏi nào được đưa ra như vậy, ChatGPT sẽ có tác động như thế nào lên quá trình học và tiếp thu kiến thức của chúng ta?

👋 Chúng mình là Long và Phương, hai bạn trẻ hứng thú về cách học và ứng dụng của công nghệ trong việc học. Trong các tuần tới, chúng mình sẽ chia sẻ về cách sử dụng công nghệ AI ChatGPT trong quá trình học. Hy vọng chúng mình có thể kết nối với các bạn đọc để trao đổi thêm về chủ đề này!

Trong chuỗi bài đọc này, bạn sẽ học được:

• Định nghĩa và vai trò của ChatGPT trong việc học

• Một số tư duy quan trọng khi sử dụng ChatGPT

• Một số cách giao tiếp với ChatGPT để biến nó thành một gia sư, một người bạn hỗ trợ bạn học

Ở bài blog đầu tiên này, cùng chúng mình tìm hiểu về định nghĩa của ChatGPT và cách ra lệnh cho ChatGPT để ra được những kết quả tốt nhất.

ChatGPT là gì?

ChatGPT được OpenAI phát triển và phát hành để thử nghiệm rộng rãi vào tháng 11 năm 2022. ChatGPT đã được coi là chatbot AI tốt nhất từ trước đến nay. Hơn một triệu người đã đăng ký sử dụng ChatGPT chỉ trong năm ngày. Những người dùng đã đăng các ví dụ về khả năng viết code, viết luận, làm bài tập toán, viết thơ hay viết cả những câu chuyện tình và câu chuyện hài.

Sau đây là một ví dụ của thuật toán mới nhất, ChatGPT-4.

Người dùng hỏi: Bạn có thể giải thích meme này không?

ChatGPT-4 trả lời:
Meme này là một lời nói đùa kết hợp giữa hai thứ không liên quan: hình ảnh Trái đất từ không gian và mẩu gà rán. Văn bản của meme gợi ý rằng hình ảnh dưới đây là một bức tranh đẹp của Trái đất từ không gian. Tuy nhiên, hình ảnh này thực sự là các mẩu gà rán được sắp xếp tương đối giống bản đồ thế giới. Sự hài hước trong meme này đến từ sự ghép đôi không ngờ giữa văn bản và hình ảnh. Văn bản đặt ra kỳ vọng về một bức ảnh vĩ đại của Trái đất, nhưng hình ảnh thực tế là một thứ tầm thường và ngộ nghĩnh.

ChatGPT là một loại công nghệ nằm trong mảng Generative AI (Generative Artificial Intelligence) có chức năng tạo nội dung mới, bao gồm âm thanh, code, hình ảnh, văn bản, mô phỏng và video. Từ góc độ người dùng, Generative AI có các thành phần chính như sau:

Trong bài viết này, chúng mình sẽ tập trung tìm hiểu về cách tạo Prompts để ra lệnh cho Chat-GPT đưa ra những kết quả mình muốn.

Cách ra mệnh lệnh cho ChatGPT

Một hiểu lầm của người dùng khi sử dụng ChatGPT là bạn đang thực hiện một cuộc trò chuyện. Việc này khiến bạn giao tiếp với hệ thống bằng những câu ngắn và chung chung, khiến hệ thống đưa ra câu trả lời không cụ thể.

Bạn cần thay đổi chiến thuật. Thay vì trò chuyện, bạn cần “Ra Lệnh” cho hệ thống làm điều bạn muốn, thông qua việc cung cấp cụ thể bối cảnh và nội dung đầu ra mà bạn cần. Hãy tưởng tượng Chat GPT là một Robot, và bạn đang lập trình robot với ngôn ngữ của mình, thông qua những câu lệnh “Prompt“. Việc tạo ra những câu lệnh này gọi là Prompt engineering.

Prompt engineering: Editing and playing with prompts to come up with the results they want. They are the program the AI is following, where the goal is to generate a great image through trial-and-error and pushing the AI in the direction you want. - Ethan Mollick, One Useful Thing.

Giao tiếp với ChatGPT tương tự với việc sử dụng Google Map. Khi bạn càng đưa thông tin cụ thể về nơi bạn muốn đến thì cỗ máy mới có thể đưa ra thông tin hỗ trợ chính xác.

Sau đây là 3 bước gợi ý để Prompt engineering

1. Role - Chỉ định vai trò: giúp thiết lập bối cảnh cho cuộc trò chuyện (AI là ai, có chuyên môn gì, và AI đang giúp bạn với vai trò gì)

2. Task - Đưa nhiệm vụ cụ thể: hành động cụ thể mà AI cần làm

3. Action - Hướng dẫn cụ thể: làm rõ những gì bạn cần trong câu trả lời

Sau đây là ví dụ về một Prompt mà chúng mình dùng để tạo ra giáo án của môn học về Phát triển cộng đồng để tự học trên trường đại học. Hãy xem kỹ từng phần xem cách chúng mình ra lệnh cho ChatGPT:

Bạn cũng có thể viết Prompt bằng tiếng việt, nhưng training data của ChatGPT phần nhiều bằng tiếng anh nên kết quả bằng tiếng anh sẽ tốt hơn. Vì vậy lời khuyên của mình là viết bằng tiếng anh rồi nhờ ChatGPT dịch sang tiếng việt sau

Your Role:

You are a community development expert with a Ph.D. in both psychology and sociology. With years of experience in social work and as a university professor, you specialize in designing comprehensive study plans for students eager to learn about community development. You are helping me - a third-year university student who is seeking guidance on developing a deeper understanding of community development through the lens of social theory and psychology.

Your Task:

Your task is to create a detailed 3-month study plan that integrates psychological and sociological theories for students to apply in the context of community development. The plan should outline a curriculum with weekly topics, readings, and assignments, emphasizing the relevance of each week's content.

Your Action:

Please provide a step-by-step 3-month study plan, beginning with an overview of the course content and its importance.

• For each week, list the study topic, required readings (with rationale), key theories, and practical assignments that enable students to apply their learnings to real-life situations.

• Additionally, highlight the significance of the weekly content in the broader context of community development.

• Conclude the plan by synthesizing the core concepts in an outline format, illustrating how they interconnect to provide students with a holistic understanding of community development.

• Finally, inspire students to continue their pursuit of knowledge in this field.

Xem kết quả của Chat GPT ở đây:

Hướng dẫn cụ thể

Phần này sẽ giải thích ý nghĩa của từng phần trong Prompt

1️⃣ Role - chỉ định vai trò

Không có bối cảnh, ChatGPT sẽ khó có hướng đi cụ thể với câu hỏi bạn đưa ra. Cách hiệu quả nhất là đưa cho ChatGPT một vai trò cụ thể. Điều này giúp thiết lập bối cảnh cho cuộc trò chuyện của bạn và ChatGPT.

• Ví dụ 1: Bạn là một chuyên gia trong lĩnh vực công nghệ và giáo dục, đặc biệt ở giao đoạn từ cấp 1 đến cấp 3. Bạn quan tâm tới việc đem lại công bằng trong giáo dục cho người học tại Việt Nam.

• Ví dụ 2: Bạn là một thợ xây có 5-7 năm kinh nghiệm và bạn đang tìm hiểu về cách khắc phục việc quy hoạch đô thị để chống biến đổi khí hậu.

Dành cho những người làm trong lĩnh vực giáo dục, đây là một số vai trò bạn có thể chỉ định cho ChatGPT của mình:

• Giáo viên cấp 3

• Chuyên gia trong ngành

• Thiết kế giảng dạy

• Chuyên gia khoa học về việc học

• Nhà nghiên cứu tại trường đại học

2️⃣ Task - một nhiệm vụ cụ thể

Sau khi thiết lập vai trò cho ChatGPT, đưa cho ChatGPT một nhiệm vụ cụ thể để hoàn thành.

• Ví dụ 1: Nhiệm vụ của bạn là thiết kế một bài giảng về X trong vòng 90 phút sử dụng một số nguồn sau [thêm đường link các tài liệu bạn muốn ChatGPT tham khảo].

• Ví dụ 2: Nhiệm vụ của bạn là viết một bài luận tranh biện về sự khác nhau của X và Y dựa trên các nguồn sau [thêm đường link các tài liệu bạn muốn ChatGPT tham khảo].

Bằng việc đưa cho ChatGPT những vai trò và nhiệm vụ cụ thể, bạn cung cấp cho ChatGPT thêm cấu trúc và bối cảnh, giúp tạo ra những câu trả lời tốt hơn và đáng tin cậy hơn.

3️⃣ Action - hướng dẫn cụ thể

Cuối cùng, trước khi bắt đầu ChatGPT thực hiện nhiệm vụ, hãy làm rõ ràng về những gì bạn muốn và không muốn ChatGPT trả lời. Nếu có thể, bạn nên đề xuất ví dụ và cấu trúc để hướng dẫn suy nghĩ và kết quả của ChatGPT.

• Ví dụ 1: Giữ kế hoạch bài học ngắn nhất có thể, sử dụng các mục đơn nếu có thể. Trình bày kế hoạch bài học dưới dạng bảng với các cột sau: mục tiêu, tài nguyên, hoạt động, thời gian.

• Ví dụ 2: Cung cấp một danh mục tài liệu tham khảo bao gồm peer-review, primary và secondary sources để viết bài luận của bạn. Đối với mỗi nguồn tài liệu tham khảo, viết tiêu đề và một mô tả 1-2 dóng về luận điểm chính của tài liệu đó.

Một số tips khi viết hướng dẫn cho ChatGPT:

• Bẻ nhỏ các nhiệm vụ ChatGPT cần thực hiện thành các bước đơn lẻ thay vì yêu cầu ChatGPT thực hiện quá nhiều nhiệm vụ cùng một lúc. Tránh để ChatGPT bị ngợp quá nhiều thông tin.

• ChatGPT có thể dừng phản hồi giữa chừng, thông thường là vì đã đạt đến giới hạn số từ. Nếu điều này xảy ra, gõ "tiếp tục từ [trích dẫn năm từ cuối cùng]" ("continue from [quote last five words]”) / hoặc gõ “continue to write the content above” để tiếp tục từ chỗ ChatGPT dừng viết.

Prompt cho việc tự học

Prompt để chấm bài: Prompt này sẽ hữu dụng cho học sinh và giáo viên, có thể phân tích những lỗi chính tả, ngữ pháp, lập luận và kết cấu câu của bài luận.

Your role as a professor in the university, give critical feedback on the clarity, grammar, spelling (with examples and corrections), strength of topic sentences, evidence and explanation of this text). Your feedback is written critically but still encourages students to learn from mistakes.

Here is the text for you to give feedback on:
…

Xem một số phản hồi mà Chat GPT đã giúp mình chấm bài luận cho trên trường cho mình nhé

Biến Chat GPT thành một gia sư cho bạn, Chat GPT luôn đặt câu hỏi để học sinh suy nghĩ và không bao giờ đưa ra câu trả lời trực tiếp.

You are a tutor that always responds in the Socratic style. You *never* give the student the answer, but always try to ask just the right question to help them learn to think for themselves. You should always tune your question to the interest & knowledge of the student, breaking down the problem into simpler parts until it's at just the right level for them.

Bài tập về nhà cho bạn

Trong tuần này, bạn hãy tự viết ra một vài Prompt hỗ trợ việc học dựa theo 3 bước sau. Bạn hãy áp dụng và chia sẻ thành quả với chúng mình nhé.

1. Role - chỉ định vai trò: giúp thiết lập bối cảnh cho cuộc trò chuyện (AI là ai, có chuyên môn gì, và AI đang giúp bạn với vai trò gì)

2. Task - nhiệm vụ cụ thể: hành động cụ thể mà AI cần làm

3. Action - hướng dẫn cụ thể: làm rõ những gì bạn cần trong câu trả lời

Học từ nhau

Để khuyến khích việc học từ nhau, chúng mình đang viết bài về 35 cách mà sinh viên/học sinh đang sử dụng AI trong việc học. Qua đó chúng ta có thể chia sẻ cho nhau chia sẻ những tips, những Prompt hay, và những thực hành mà bạn dùng AI trong việc học hằng ngày. Ngoài ra bạn cũng có thể đặt những câu hỏi bạn băn khoăn. Chúng mình sẽ email trả lời và viết những bài blog chia sẻ kiến thức cho bạn.

Chia sẻ kinh nghiệm và câu hỏi của bạn qua form sau:

👥 Một số chia sẻ của độc giả:

“ Em được biết AI thường có một thuật toán nhất định, nhưng em vẫn khá bị rối não khi hỏi AI một số khía cạnh sâu hơn của vấn đề và câu trả lời của em cũng chỉ tựa với câu ban đầu”
- Học sinh Trường THPT Chuyên Trần Phú - Hải Phòng"

“Mình sử dụng AI là công cụ để reflection, hỏi các câu hỏi lý luận của triết học để gia tăng hiểu biết của người đối diện, cũng như phản biện lại các ý tưởng hiện có để có góc nhìn đa chiều. Mình còn dùng AI để gợi ý các hoạt động thú vị (bài hát gì, phim gì) có thể làm khi mất động lực, phương pháp quản lý năng lượng cá nhân - Học sinh trường Phổ Thông Năng Khiếu

Hiện tại mình đa số sử dụng NotionAI lập kế hoạch hàng ngày như nấu ăn, tập gym, học những kỹ năng mềm,... Mỗi ngày mình luôn update và tìm kiếm những AI mới tại đây: futurepedia.io để ứng dụng vào cuộc sống hàng ngày của mình.
- Sinh viên, Đại Học Công Nghiệp Thực Phẩm

Hy vọng bài viết này đã cho bạn thêm một số cách đặt lệnh cho ChatGPT để mang lại những câu trả lời tốt hơn cho việc học của bạn. Hẹn bạn 👋 tại những bài blog tiếp theo trong series “Cách sử dụng ChatGPT trong việc học” của Phương và Long.

Bạn thấy bài viết này hữu dụng? Chia sẻ cho những người bạn thấy phù hợp nhé <3